می
توان گفت مهار آتش و چگونگی استفاده بهینه از آن یکی از مهمترین کشفیات بشر بود
که به تمدن و پیشرفت انسان سرعتی افسانه‌ای بخشید.
شاید
بتوان بیان کرد که جهان به نوعی آتش را دوست دارند و در آغاز پرستش خدای خود، مایلند
که شمعی را روشن کرده و به ستایش نیکی‌ها بپردازند.
نیایشگاه
زرتشتیان در جایگاهی به نام آتشکده انجام می گیرد. گفته می‌شود که آتش در جای خاصی
از آن قرار دارد و مهمترین نیایش‌های دینی در آن و در برابر آتش انجام می‌گیرد.
نکته
جالبت در مورد آتشکده ها این است که شکل و بنای آن ها در همه جا یکسان است و
معمولاً هر آتشکده 8 درگاه و چند اتاق 8
گوشه دارد و آتشدان در وسط بنا واقع است.
البته
تعداد آتشکده‌ها بسیار است و تأسیس آنها به زمان خیلی پیش از ظهور زرتشت، یعنی
زمان پیشدادیان می‌رسد.
به
محافظ آتشکده هیربد می گویند.در میان آتشکده‌های ایران سه مادر آتشکده بودند که
طبقات مختلف مملکت آتشکده‌های شهرها و دیه‌ها و حتی خانه‌های خود را از آنها
فروزان می‌ساختند و آن سه عبارت از:
1-آذرفرنبغ
2-آذرگشنسپ
3-آذربرزین
مهر
مورد
اول یعنی آذر فرنبغ، اختصاص به موبدان داشت و محل آن درباریان پارس در نیمه راه بین
بندرعباس و دارابگرد بود.
دومی
یعنی آذر گشنسپ،ویژه پادشاهان و آرتشتاران و بزرگان بود و محل آن در شهر شیزیاگنزک
در کنار دریاچه اورمیه بود که خرابه‌های آن اکنون در ده بهرام، در نزدیکی تکاپ دیده
می‌شود.
و
آخری یعنی آذربرزین مهر: نیز آتشکده کشاورزان و پیشه‌وران بود و در کوه‌های ریوند
در شمال‌غربی نیشابور قرار داشت. این آتشکده‌ها و آتشکده‌های دیگر پس از اسلام به
تدریج از میان رفتند.
معرفی آتشکده های ایران
آتشکده اصفهان
در
غرب شهر اصفهان آتشکده آتشگاه قرار دارد و
در مسیر اصفهان - نجف آباد در نزدیکی منارجنبان بر فراز تپه‌ای سنگی و کم ارتفاع
جای گرفته است. آتشگاه اصفهان جزو سه اثر قدیمی به جا مانده از دوران باستان و از
نظر بزرگی سومین اثر موجود در شهر اصفهان است و یکی از 7 آتشکده بزرگ ایران در
زمان قباد ساسانی می‌باشد.
بیشتر بخوانید :
آتشکده کوچه بيوک یزد
آتشکده
کوچه بیوک یزد مربوط به دوران قاجار است و در يزد، محله کوچه بيوک واقع شده است.
کوچه بيوک يکي از محلات زرتشتي نشين مرکز يزد بوده که در گذشته خارج شهر قرار
داشته است. درب مهر اين محله کهن بوده و قدمتي 400ساله دارد.
آتشکده کرکویه در سیستان و بلوچستان
در
غرب روستای خمک و هشت کیلومتری تپه منطقه شهرستان و در میان زمین‌های باتلاقی سیستان
و نزدیک مرز ایران با افغانستان آتشکده کرکویه قرار دارد. این آتشکده از جمله آثار
تاریخی و قدیمی استان سیستان و بلوچستان است.
طبق
توصیفات مورخان اسلامی، این اثر تاریخی دارای دو قبه بزرگ و بر هر قبه شاخی چون
شاخ گاوی بزرگ ساخته بودند و آتشگاه در زیر آن دو قبه قرار داشت. این آتشکده تا
قرن ۱۷ هجری که قزوینی آن را وصف کرده است بسیار خرم و زیبا بوده است.
آتشکده ای در تهران با نام تخت رستم
در
نزدیکی شهریارآتشکده ای با نام تخت رستم در بخش جوفین قرار دارد و این آتشکده در
دوران ساسانی و برای انجام مراسم آتش؛ که فقط موبدان زرتشتی بدان راه داشته‌اند،
ساخته شد. البته طی سال‌های اخیر نیز در دامنه شرقی تخت رستم یک محوطه باستانی در
حدود 10 هکتار شناسایی شده است.
آتشکده آذرخش در فارس
در
شش کیلومتری شهرستان داراب ،آتشکده آذرخش یا مسجد سنگی داراب در دل صخره کوه، کنده
شده است.
به
اعتقاد کارشناسان ،بنای اولیه مسجد سنگی مربوط به دوره ساسانیان است و در دوره
اتابکان فارس، 652 هجری قمری، با تعبیه محراب و تغییراتی، به مسجد تبدیل شده است.
بنای مسجد، عبارت از محوطه صلیبی شکلی است که در اطراف آن، دورتادور، رواقی با
جرز، ستون و دهانه‌های طاقدار قرار گرفته است.
آتشکده دارابگرد در فارس
این
آتشکده به فرمان اشو زرتشت ساخته شد. زرتشت به یستاف شاه فرمان داد تا آتش مقدس
جمشید شاه را که مورد احترام وی بوده است بیاورند. یستاف شاه این آتش را در خوارزم
پیدا کرد و به دارابجرد فارس آورد و اطرف آن را شهر زیبایی ساخت.
آتشکده آذرگشسب آذربایجان‌غربی
از
مشهورترین و بزرگ‌ترین آتشکده‌های فلات ایران،آتشکده آذرگشسب است که در آذربایجان
غربی در 49 کیلومتری شمال شرق شهر تکاب قرار دارد.
معنی
این آتشگاه اسب نر است و بر پایه افسانه‌های
ایرانی دلیل نام گذاری این است که کیخسرو به هنگام گشودن بهمن دژ در نیم روز با تیرگی
شبانه که دیوان با جادوی خود پدید آورده بودند، روبرو شد.
آتشکده سرمسجد در خوزستان
آتشکده
یا معبد سرمسجد یکی از مهم ترین مکان‌های تاریخی و باستانی استان خوزستان است که
در شمال شرقی شهر مسجدسلیمان قرار دارد. آتشکده جاویدان (صفه سرمسجد) بنایی متعلق
به قرن هفتم قبل از میلاد است که بنا بر نظر برخی کارشناسان، معماران برای ساخت
تخت جمشید از آن الهام گرفته‌اند.
آتشکده کاریان درفارس
آتشکده
های زیادی در استان فارس قرار دراد.یکی دیگر از این آتشکده ها کاریان است.
این
آتشکده در شهر فیروزآباد در 120 کیلومتری شیراز قرار دارد. این آتشکده در زمان
اردشیر بابکان بنا شده و بعد از حمله تازیان آتش آن به عقداى یزد متقل شده و تا ۷۰۰ سال در آنجا از آن نگهدارى می‌شد.
نقشه
اصلی آتشکده کاریان به شکل ذوزنقه بوده که اضلاع جلویی آن در حدود ۵ متر عرض و ۷
متر ارتفاع دارند. در جلو این ضلع سکویی به ارتفاع 1.5 متر از سطح زمین واقع شده‌است.
برفراز این سکو در ارتفاع ۳متری روی دیواره حفره‌ای مثلثی شکل وجود دارد.
منابع:
مجلات اینترنتی بیتوته،الی گشت،همشهری
دیدگاه ها