در
این مقاله قصد داریم شما را با غذاهای سنتی اردبیل بیشتر آشنا کنیم ، پس با چترآتا
همراه باشید تا در مورد این شهر و غذاهای سنتی آن
بیشتر بدانید . برای رزرو و اجاره اقامتگاه در اردبیل به وبسایت چتراتا مراجعه
نمایید.
معرفی اردبیل
اردبیل
یکی از کلان شهر‌های ایران و مرکز استان اردبیل در شمال غربی این کشور است. این
شهر در قبل و پس از اسلام، مرکز آذربایجان بوده است.
شهرت
و اهمیّت اردبیل تنها از آن جهت نیست که چند تن از پادشاهان ایران آن شهر را
قرارگاه خود ساختند، بلکه از آن لحاظ است که سر حلقه فرقه صفویه، شیخ صفی‌الدین اردبیلی، از این‌جا برخاست و در
همین‌جا به خاک سپرده شد.
این
شهر همچنین مرکز شهرستان اردبیل است. اردبیل از شهر‌های باستانی و تاریخی ایران
است. این شهر در نزدیکی مرز جمهوری آذربایجانقرار گرفته و از سردترین شهر‌های ایران
محسوب می‌گردد که جاذبه‌های طبیعی زیادی دارد. این شهر در ۲۱۹ کیلومتری تبریز و
۵۷۸ کیلومتریتهران واقع شده‌است.
مردم
اردبیل آذربایجانی هستند و زبان مردم شهر اردبیل ترکی آذربایجانی است. در برخی
مناطق شهرستان نمین مانند بخش عنبران و بخش ویلکیج، زبان تالشی و در بخش شاهرود و
بخش خورش رستم خلخال نیز زبان تاتی رایج است. دین اکثر مردم این شهر، اسلام مذهب (شیعه دوازده‌امامی) هستند. همچنین
مسیحیان شهر که اغلب ارمنی بوده‌اند در دهه‌های گذشته مهاجرت کرده اند.
با
ظهور شیخ صفی‌الدّین و خاندان صفوی، اردبیل اعتبار ویژه‌ای یافت، به‌طوری‌که این
شهر در زمان تیمور، دارالارشاد و در زمان پادشاهان صفوی با عنوان دارالامان از جایگاه
خاصّ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برخوردار گردید.
حکومت
صفوی بسیاری از هرج و مرج‌ها را که در ایران وجود داشت، برانداخت و یک حکومت دینی
و مذهبی را پایه‌گذاری کرد که به گفته بسیاری از کارشناسان تاریخ، تشکیل دولت یکی
از وقایع تاریخ ایران به‌شمار می‌آید.
واژه
اردبیل یک واژه ایرانی است که ریشه در اوستایی دارد که از واژه «آرتا» (به‌معنی
مقدس که در فارسی میانه تبدیل به «ارد» شده‌است و در کلماتی نظیر اردشیر، اردوان،
اردستان، اردکان آمده‌است) و «ویل» به معنی شهر تشکیل شده‌است.
غذاهای سنتی اردبیل
استان
اردبیل برخوردار از لیست بلند بالایی از غذاهای سنتی و محلی است که ریشه در تاریخ
و فرهنگ غنی آن دارد. غذاهایی که یکبار تجربه آن گردشگران را شگفت‌زده می‌سازد.
در
گستره ۱۰ شهرستان اردبیل طعم‌های مختلفی در آشپزخانه‌های زنان اردبیلی شکل می‌گیرد.
ثمره آمیختگی مطلوب مواد غذایی با طعم عشق و محبت غذاهایی است که هر مهمان اردبیلی
را شیفته کدبانوگری بانوان اردبیلی ساخته است.
در
بین تمامی اقوام ایرانی بانوان آذری به‌واسطه دقت نظر در طعم دهی غذا و ترکیب
مناسب مواد غذایی لیست قابل توجهی از غذاهای محلی را در طول دهه‌ها به وجود آورده
اند. تا جایی که می‌توان انواع غذاها با طعم‌های ترش و شیرین و شور و ملس در
غذاهای محلی اردبیل تجربه کرد.
بیشتر بخوانید :
آش دوغ
آش
دوغ غذایی است که بانوان کدبانوی سایر شهرها وقتی برای اولین بار طعم آن را تجربه
می‌کنند به سرعت دستور پخت آن را درخواست می‌کنند. در خیابان دانش اردبیل حسین صفیری
عید یکی از آشپزهای به نام آش دوغ با رعایت دقت و مراقبت در پخت غذای سنتی اردبیل
را پیشکش مشتریان خود می‌کند. ترکیب سبزی تازه، دوغ محلی، نخود، کوفته‌قلقلی،
برنج، تخم‌مرغ و سیر در این آش استفاده می‌شود .
آش
دوغ خوب باید سفید باشد و غلظت مناسبی داشته باشد. آش دوغ باید غلظت تعریف شده
داشته باشد . نه سفت است نه شل. به حدی که با لذت برای خوردن آن بنشینی ، متعادل
است.
پیچاق قیمه
یکی
از غذاهای ویژه مهمان در اردبیل پیچاق قیمه است که با مهارت خاصی توسط بانوان
کدبانو پخته می‌شود. پیچاق قیمه خورشتی است که همراه برنج دم کش شده مصرف می‌شود و
به دلیل ترکیب منحصر به فرد آن طعم و عطر بی‌نظیری دارد.
این
خورشت شامل گوشت بدون چربی، پیاز سرخ شده، بادام خلال شده، تخم‌مرغ، آبغوره و نمک
و فلفل می باشد . پخت مطلوب پیچاق قیمه بسته به ترکیب مناسب این مواد دارد . درعین‌حال
که پخت این خورشت ساده و در زمان کوتاهی انجام می‌شود اما لازم است با انتخاب ترکیب
مناسبی اصول پخت آن رعایت شود.
پیچاق
قیمه از جمله غذاهایی است که در اغلب رستوران‌های استان سرو می‌شود و به غذای
مهمان در اردبیل شهرت دارد بطوریکه در اغلب موارد برای مهمانان ویژه پخت می‌شود.
سوتی پلو
یکی
دیگر از غذاهای سنتی اردبیل سوتی پلو است که از جمله غذاهای محلی است که در ایام و
مناسبت‌های خاصی از جمله شب عید پخته می‌شود. سوتی پلو کته برنج با شیر و زعفران
است که هر دو طعم مطلوبی به برنج می‌دهند. معمولاً سوتی پلو با ماهی‌دودی و ترکیب
سرخ شده کشمش و خرما و قیصی مصرف می‌شود.
سوتی
پلو به شکل گسترده در رستوران‌ها سرو نمی‌شود و با این وجود از جمله غذاهای محلی
اردبیل است که در کتاب‌های تاریخی جا خوش کرده و از آن یاد می‌شود و هنوز که هنوز
است یکی از غذاهای اصلی شب عید اغلب خانواده‌های اردبیلی محسوب می‌شود.
یارما آشی
پتله
یا آش بلغور یکی از آش‌های ایرانی سنتی است که در دسته غذاهای ترکی قرار دارد. این
آش بسیار لذیذ به دلیل استفاده از نوعی گیاه دارویی به نام یملیک (شنگ) که دارای
خاصیت درمانی بیماری‌هایی نظیر کم‌خونی، زخم معده، بیماری‌های کبدی و ناراحتی‌های
پوستی است، در اواخر فصل بهار و تابستان یکی از پرطرفدارترین غذاهای طبی منطقه
آذربایجان محسوب می‌شود.
ابتدا
بلغور و لوبیا را چند ساعت قبل می‌خیسانیم، گوجه‌فرنگی خردشده، روغن نباتی و
زردچوبه را تفت می‌دهیم و با بلغور و لوبیای قرمز را به آب‌گوشت اضافه می‌کنیم تا
بجوشد و در نهایت سبزی آش شامل یملیک، اسفناج، تره، جعفری و گشنیز را همراه آبغوره
به آن اضافه می‌کنیم. بر اساس ذائقه آش را می‌توان همراه با سیر و پودر نعناع میل
نمود.
تره
از
جمله غذاهای سنتی اردبیل ترکیب گیاهان خودرو با خاصیت درمانی است. که از آن جمله می‌توان
به غذای بومی «تره» اشاره کرد که به دلیل
خواص تغذیه‌ای در مقام یک داروی مقوی نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد.
برگ‌های
تازه چیده شده گیاهانی مانند ترشک (اولیک)، گاو زبان بدل (قازان دولدوران)، سلین
(شیرین تره)، گاوزبان خار دار (قوزی قولاغی)، اسفناج وحشی (شومو تره سی)، گل گاو
زبان وحشی (بوزو بورنی)، شمعدانی وحشی (قیر
میزی شالوار یا چوبان اوخی)، شنگ (یملیک)، سلمک (یاغلیجا)، غاز ایاقی، گوش خرگوش
(گویجه گئوزی) و بارهنگ (بزوشا) را پس از شستشو خرد کرده و در آب جوشانده تا آب آن
بخار شود سپس مقدار کمی برنج و لپه پخته شده به آن اضافه می‌کنند.
خوردن
این غذا در ابتدای فصل بهار که ترکیبی از چندین داروی گیاهی است، علاوه بر طعم و
عطر منحصر به فرد دارای خواص درمانی بسیاری است که فرد را در برابر بسیاری از بیماری‌ها
به ویژه بیماری‌های فصلی مصون می‌دارد.
شنبلیله
(بوی اوتو)، شنگ (یملیک)، ترشک (اولیک)، غاز ایاقی، کیسه کشیش (قوش اپ بیی)، سلمک
(سلمه تره، یاغلیجا) و پونه (یارپوز) را شسته و می‌جوشانند تا آب آن بخار شود سپس
مقداری برنج و لپه پخته به آن اضافه کرده و با استفاده از آرد گندم خمیر صافی را
تهیه کرده و با وردنه به شکل دایره درمی‌آورند.
در
مرحله بعد ترکیبات پخته شده را در داخل خمیر ریخته و به شکل نیم‌دایره پر می‌کنند
و بر روی تنور سنگی (ساج) می‌پزند. در حین مصرف این غذا با توجه به ذائقه افراد با
ماست و کره میل می‌شود.
علاوه
بر این کته در شمال شرق استان و ختاب در شمال غرب استان اردبیل نام غذای طبیعی است
که عمدتاً در شمال آذربایجان و در فصل بهار در ماه‌های اردیبهشت و خرداد با
استفاده از گیاهان دارویی و بومی منطقه پخته می‌شود.
دیدگاه ها