معرفی روستای تاریخی ابیانه اصفهان

در چهل کیلومتری شمال غربی نطنز از استان اصفهان در دامنه کوه کرکس روستایی بس کهن و دیدنی واقع است به نام ابیانه. روستای ابیانه را به اعتبار آثار و بناهای تاریخی پرتنوعش باید از زمره استثنایی ‏ترین روستاهای ایران به شمار آورد.

 شکوه معماری بومی و سرشار از زیبایی روستای ابیانه، آن را در شمار نمونه‏ های کم نظیرو از اماکن دیدنی اصفهان و از دیدنی‏های ایران درآورده است.

ابیانه نقطه ‏ای خوش منظره و خوش آب و هوا و دارای موقعیت طبیعی مساعدی است. در دوره صفویه هنگامی که شاهان صفوی برای ییلاق به نطنز می‏رفتند بسیاری از نزدیکان آنها و درباریان ترجیح می‏دادند در ابیانه اقامت کنند.

مردم محلی ابیانه به این روستا ویونا می گویند؛ ویونا از دو کلمه وی به معنی بید و ویانه به معنی بیدستان تشکیل شده و دلیل این که این روستا به این نام معروف شده این است که در زمان های قدیم در این محل پر از درخت های بید بوده است.

 با سرشماری ای که در سال ۱۳۶۰ در این روستا انجام شده تعداد ۵۰۰ خانه در آن وجود داشته است. با تحقیقاتی که باستان شناسان بر روی خانه های قدیمی این روستا انجام داده اند مشخص شده که طراحی و ساخت آن ها به زمان سلجوقیان، ساسانیان، صفویان و قاجاریان برمی گردد.

بافت ساختاری خانه های روستا، حلزونی شکل بوده که مربوط به سه دوره سلجوقیه، صفویه و قاجاریه می باشد. بیشتر خانه ها به شکل مکعب با درب و پنجره مشبک چوبی ساخته شده که به صورت پلکانی بر روی هم قرار گرفته است.

 ساختمان های کهن روستا، با پوششی از خاک سرخ رنگ، در شیب یکنواخت دامنه خاکستری کوه، چون شعله های رقصنده آتش بر دل خاکستر دیده می شود. این خاک سرخ، خاصیتی در بر دارد که هر چه باران بخورد محکم تر می شود.

معماری روستای ابیانه

برای ساخت خانه های این روستای تاریخی از آجر و خشت استفاده شده است. اتاق های این خانه ها پنجره ها، ایوان و طارم هایی چوبی دارند که زیبایی خاصی را برای ساختمان های آن وجود آورده اند.

 در نزدیکی این روستا معدنی وجود دارد که در قدیم از خاک رس آن برای ساخت نمای خانه های این روستا استفاده می کردند.

معماران و مهندسان معتقدند که دیگر امکان ساخت هیچ خانه ای بر روی دیواره کوه کرکس وجود ندارد به همین دلیل مردم برای نگهداری از دام ها و محصولات کشاورزی خود به تپه های نزدیک اتوبان رفته اند و در آنجا خانه می سازند.

در ابیانه شغل بیشتر افراد دامداری، باغداری و کشاورزی است که در حال حاضر به سبک های قدیمی مدیریت شده و جالب است بدانید آب مورد نیاز برای زمین‌های کشاورزی و باغ‌ها از طریق هفت قنات تأمین می‌شود.

 محصولاتی از جمله سیب‌زمینی، گندم، جو و همچنین میوه‌هایی از قبیل زردآلو، گلابی، سیب و گردو در این روستا یافت می‌شود.

قالیبافی از دیگر فعالیت‌های مردم روستای ابیانه است که به مرور زمان و با استقبال فراوان مردم این روستا از این هنر زیبا حدود ۳۰ کارگاه مخصوص بافتن قالی طراحی و ساخته شده است. برخی بر این باورند که در سال‌های دور، بافتن گیوه از جمله هنرهایی بوده که زنان این دهکده انجام داده‌اند و از این طریق، کسب درآمد کرده‌اند، ولی با گذر زمان این هنر از بین رفته است.

طبق تحقیقات و کارشناسان و نیز مدارک موجود، مردم روستای تاریخی ابیانه، سال‌های بسیاری را بدون رفت و آمد با شهرهای بزرگ و شلوغ، زندگی کرده‌اند و همین عامل باعث شده است که برخی از فرهنگ‌ها و آیین‌های گذشته‌ی از جمله نحوه‌ی صحبت کردن تغییر نکند.

نحوه‌ی لباس پوشیدن برخی از مردم روستای تاریخی ابیانه به سبک قدیم است و تلاش فراوانی برای حفظ این آداب کرده‌اند. مردها با پوششی از شلواری سیاه و بلند شبیه شلوار مردهای لر (دوید یا همان دبیت) و زن‌ها با لباس‌هایی زیبا در طرح‌های مختلف گل‌دار و رنگی دیده می‌شوند و اغلب روسر‌ی‌‌هایی که بر سر می‌کنند، به رنگ سفید است.

از جمله بناهای تاریخی این روستا آتشکده ای است که در زمان زردشتیان ساخته شده است. سه قلعه هم در قسمت های مختلف روستا قرار دارد که از جاذبه های آن به شمار می رود.

 از دیگر مناطق معروف روستای ابیانه، آرامگاه امام‌زاده یحیی و امام‌زاده عیسی است که از پسران حضرت امام موسی کاظم (ع) بوده‌اند.

 این مقبره در قسمت شرق روستا و در منطقه‌ای به نام هرده طراحی و ساخته شده‌ است. حوض زیبایی در حیاط این زیارتگاه وجود دارد که با آب رودخانه‌ی دهکده پر می‌شود. معماران و هنرمندان آن زمان با کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ، گنبدی هشت ضلعی برای آرامگاه تعبیه کرده‌اند. روی دیوار راهروهای متصل به مقبره، کتیبه‌هایی به چشم می‌خورد که گویا به تازگی بازسازی شده‌اند. در داخل ضریح مقبره، اشعار یا جملاتی وجود ندارد، اما به نظر می‌رسد آیه‌ها و نوشته‌هایی در سقف وجود دارد و هچنین تاریخ ساخت آرامگاه به چشم می‌خورد. کارشناسان و محققان معتقدند قیمت جو، گندم و غلات، پشت تخته‌های سقف حکاکی شده‌ است.

 منبری از جنس چوب در بخش جنوب ایوان آرامگاه تعبیه شده است. در سال۱۳۸۶، افراد روستای ابیانه این مقبره را مرمت‌ کردند.