آشنایی با مفهوم گردشگری فرهنگی

گردشگری انواع مختلفی دارد، گردشگری تفریحی،گردشگری تجاری،گردشگری آموزشی، اکوتوریسم، گردشگری درمانی  که در مطالب پیشین سایت به شرح تعدادی از این موارد پرداختیم. در این مقاله  از چتراتا قصد داریم به توضیح پیرامون گردشگری فرهنگی بپردازیم.

آشنایی با واژه فرهنگ

در تعریف مختصر و مفید از فرهنگ، مجموعه پیچیده‌ای از دانش‌ها، باورها، هنرها، قوانین، اخلاقیات و عادات است که مردم یک جامعه با آن زندگی می‌کنند. به عنوان مثال در کشور ما، ایران، شیوه زندگی، باورها و عادات و اخلاقیات مردم خطه شمال با مردم جنوب و شرق و غرب ایران بسیار متفاوت است، از این رو می‌توانیم کشور ایران را کشوری با فرهنگ‌های مختلف بنامیم که در هر نقطه از آن، فرهنگ مردم با نقطه‌ای دیگر متفاوت است. به عبارت دیگر فرهنگ اشتراک اجتماعی از مردم است که به وسیله آموزش به نسل بعدی منتقل می‌شود.

تاریخچه گردشگری فرهنگی

یکی از قدیمی‌ترین شیوه‌های گردشگری، گردشگری فرهنگی به حساب می‌آید. در طول تاریخ، همواره رویارویی و آشنایی با فرهنگ دیگر کشورها و دست یافتن به هویت فرهنگی آن‌ها و کسب تجربه از این طریق یکی از اهداف گردشگران بوده است. همچنین در زمان‌های قدیم که کسب تجربه از طریق شبکه جهانی اینترنت امکان‌پذیر نبود، این نوع گردشگری بسیار اهمیت داشت.

در دنیای مدرن امروزی شما برای یادگرفتن هر چیزی تنها به صفحه کامپیوتر رجوع می‌کنید، ولی در روزگار قدیم هر کشوری برای اینکه بتواند از تجربه دیگر کشورها در امور مختلف استفاده کند، از طریق سفر به آن کشورها و مشاهده فرهنگ آن‌ها کسب تجربه کرده و این تجربیات را به کشور خود منتقل می‌کرد.

ویژگی های گردشگری فرهنگی

گردشگری فرهنگی را می توان بیش از هر چیز به تاریخچه، شیوه زندگی، هنر و اندیشه مردمان یک جامعه ربط داد. به همین منظور گردشگر فرهنگی اغلب، زمان سفر خود را صرف بازدید از هر آن چیزی می‌کند که به فرهنگ یک منطقه مرتبط است؛ موزه‌ها و بناهای تاریخی و دینی، آثار هنری و معماری، نمایشگاه‌ها و جشنوراه‎ها، رستوران‌های غذاهای محلی و…. این شیوه از گردشگری هم شامل گردشگری شهری و هم شامل گردشگری روستایی می‌شود.

اثرات گردشگری فرهنگی

گردشگری به طور همزمان پدیده¬ای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، زیست محیطی و سیاسی است.

انتقال سرمایه¬ ها بین مردم و مکان ¬ها را ممکن ساخته، بر سازمان اجتماعی مقاصد (گردشگری) اثر می¬ گذارد، امکان تجدید حیات، حفظ و هم¬چنین تخریب پدیده¬ های فرهنگی و ایجاد چشم اندازهای جدید را فراهم می ¬سازد.گردشگري در حيطه فرهنگی نيز عامل تحول و تغيير شناخته شده است.حتي اگر مردم از حس کنجکاوی يا حساسيت فرهنگی کمی برخوردار باشند، باز هم مسافرت به اين دليل که امکان تماس با محيط های ديگر را فراهم می کند، گردشگران را تحت تأثير قرار می دهد. به عبارتی، «سليقه ها، تجربيات و درکشان جهانی تر می شود.

اصلی ترین عوامل توسعه گردشگری فرهنگی

ویژگی‌های خاص نیازهای فرهنگی گردشگری

در واقع گردشگری فرهنگی، نیازهای خاصی را تحت پوشش قرار می‌دهد که به راحتی در جامعه قابل مشاهده هستند و در یک مرحله خاصِ توسعه اجتماعی و اقتصادی در جوامع به منصه ظهور می‌رسند.اموری که مربوط به تغییرات شیوه زندگی مردم است. بنابراین گردشگری فرهنگی می‌تواند به عنوان مجموعه‌ای از الزامات مورد نیاز برای بازگرداندن و بهبود شخصیت انسان از طریق سفر توریستی تعریف شود.

ارزش‌های فرهنگی

ارزش‌های فرهنگی در واقع پیش نیازهای ویژه‌ای برای توسعه گردشگری فرهنگی هستند. آنها در ذات خود مجموعه‌ای از اشیاء و پدیده‌هایی هستند که اثرات شناختی آنها نیازهای فرهنگی گردشگری را برآورده می‌کند. ارزش‌های فرهنگی را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد.

ارزش‌های فرهنگی بر بالا بردن میزان و آمار گردشگران فرهنگی، منحصر به فرد بودن یک محیط خاص به عنوان مکانی برای گردشگری فرهنگی، مدیریت گردشگری، توانایی حفظ علاقه گردشگران، برنده شدن در رقابت‌های مشابه و نظایر آن تأثیری درازمدت می‌گذارد.

محصولات گردشگری

گردشگری فرهنگی با یک محصول توریستی خاص مشخص می‌شود که توسط کالاهای خاص و ارائه خدمات به به انگیزه‌ بخشی برای گردشگران فرهنگی می‌پردازد. کل محصولات گردشگری فرهنگی باید از لحظه‌ای که آنها خانه خود را ترک کردند تا هنگام بازگشت به خانه، به ایشان ارائه شود. این به معنای تأمین نیازهای گردشگران فرهنگی است.

با در نظر گرفتن ماهيت بومي گردشگري فرهنگي، تحليل تک تک عناصر وابسته به این صنعت، نشان مي‌دهد که جشنواره‌ها مي‌توانند ابزار بسيار جذاب و در عین حال قابل اعتمادي برای جذب گردشگرهاي فرهنگی باشند.

همچنین جشنواره‌ها هم به دلیل ایجاد درک متقابل و همکاري بين مردم دارای اهمیت هستند و هم به دلیل امکان رشد اقتصادي و اجتماعي مناطق گردشگرپذیر باید از جانب صنعت توریسم مورد توجه بیشتری قرار گیرند.

یکی دیگر از محصولات گردشگری موزه‌ها هستند. موزه‌های جهان محل اصلی رفت و آمدهای توریستی هستند. در شهرهای بزرگ، علاوه بر موزه‌های سنتی مانند موزه ملی تاریخ، گالری ملی هنر و نظایر آن، موزه‌های کوچک‌تری با موضوعات خاص نیز وجود دارند.

مکان‌های مذهبی مانند مساجد، کلیساها، صومعه‌ها و غیره نیز می‌توانند در جذب گردشگران نقش مهمی را ایفا کنند. هم‌چنین آثاری که در آنها نگهداری می‌شوند، بخشی از میراث فرهنگی غنی آن منطقه و دولت به حساب می‌آیند. از بسیاری از این ساختمان‌ها به عنوان موزه استفاده می‌شود.

البته ذکر این نکته اجتناب ناپذیر است که متأسفانه در سطح بین المللی، هنوز نگرش کاملی نسبت به گردشگری فرهنگی وجود ندارد. گردشگری فرهنگی وابسته به سازمان‌هایی جهانی زیادی است نظیر سازمان جهانی گردشگری (دبلیو تی اُ)، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو)، شورای بین المللی آثار و ابنیه تاریخی، سازمان شهرهای تاریخی جهان و اتحادیه اروپا و نهادهای فرهنگی آن است، اما هیچ کدام از این سازمان‌ها اطلاعات آماری عمومی دقیقی درباره این صنعت ثبت نکرده‌اند.

از جمله عوامل دیگر که در توسعه گردشگری فرهنگی نقش دارند، بالا بردن دانش عمومی نسبت به اهمیت میراث فرهنگی، در کنار سطح درآمد و مدت زمان اوقات فراغت مردم است. این نوع گردشگری با هزینه مناسب و زمان کوتاه آن، می‎تواند یکی از پرطرفدارترین گزینه‌های توریستی برای سفرهای کوتاه مدت برای تعطیلات آخر هفته باشد چرا که دیدار از یک شهر به همراه ترکیبی از تعطیلات در کنار دریا و کوه‌ها از طریق تورهای روزانه و رفتن به مکان‌هایی با جاذبه‌های جغرافیایی فرهنگی و تاریخی ممکن است.

منابع: مجلات اینترنتی کلیک،فرهنگ و ملت، کجارو